20-nji aprelde Minmetals Resurslar Co.Şondan bäri ýerli protestler möwjeýär.Iýun aýynyň başynda Peru polisiýasy magdandaky birnäçe jemgyýet bilen çaknyşdy we Günorta mis kompaniýasynyň lasbambas mis magdany we loschancas mis käniniň önümçiligi togtadyldy.

9-njy iýunda Perunyň ýerli jemgyýetleri magdan känini 50 günläp işini togtatmaga mejbur eden lasbambas mis känine garşy protesti aýyrjakdyklaryny aýtdylar.Jemgyýet gepleşikleriň täze tapgyryny geçirmek üçin 30-njy iýunda (15-nji iýun - 15-nji iýul) dynç almaga taýyn.Communityerli jemgyýet magdan käninden jemgyýetiň agzalary üçin iş üpjün edilmegini we magdan ýolbaşçylaryny üýtgedip gurmagy haýyş etdi.Magdan käbir magdançylyk işlerine täzeden başlajakdygyny aýtdy.Bu aralykda, ozal MMG potratçylary üçin işini bes eden 3000 işçiniň işe gaýdyp gelmegine garaşylýar.

Aprel aýynda Perunyň mis magdany 170000 tonna bolup, geçen ýyl bilen deňeşdirilende 1,7%, aýda 6,6% azaldy.Şu ýylyň ilkinji dört aýynda Perunyň mis magdany 724000 tonna boldy, bu bolsa geçen ýyl bilen deňeşdirilende 2,8% ýokarlandy.Aprel aýynda lasbambas mis magdanynyň önümçiligi ep-esli azaldy.Perunyň günorta misine degişli Cuajone magdany, ýerli jemgyýetiň nägileligi sebäpli iki aýa golaý ýapyldy.Şu ýylyň ýanwar-aprel aýlarynda lasbambas käniniň we Cuajone käniniň mis önümçiligi 50000 tonna töweregi azaldy.Maý aýynda geçirilen demonstrasiýalarda has köp mis känleri täsir etdi.Şu ýylyň başyndan bäri Perunyň jemgyýetlerinde mis känlerine garşy geçirilen protestler Perudaky mis känleriniň önümçiligini 100000 tonnadan gowrak azaldy.

2022-nji ýylyň 31-nji ýanwarynda Çili birnäçe teklip kabul etdi.Bir teklip litiý we mis magdanlaryny millileşdirmegi talap edýär;Başga bir teklip, başda açyk bolan dag-magdan konsessiýalaryna belli bir döwür bermek we geçiş döwri hökmünde bäş ýyl bermek.Iýun aýynyň başynda Çili hökümeti lospelambres mis känine garşy sanksiýalar girizdi.Çiliniň daşky gurşawy kadalaşdyryjy edarasy kompaniýanyň Tailings gyssagly howuzynyň nädogry ulanylmagy we kemçilikleri, heläkçilik we gyssagly aragatnaşyk şertnamasynyň kemçilikleri barada aýyplama bildirdi.Çiliniň daşky gurşaw kadalaşdyryjy guramasy bu işiň raýatlaryň arzalary sebäpli başlandygyny aýtdy.

Şu ýyl Çilidäki mis magdanlarynyň hakyky önümçiliginden çen tutsaň, Çilidäki mis känleriniň önümçiligi mis derejesiniň peselmegi we maýa goýumlarynyň ýeterlik däldigi sebäpli ep-esli azaldy.Şu ýylyň ýanwar-aprel aýlarynda Çiliniň mis magdany 1,714 million tonna, geçen ýyl bilen deňeşdirilende 7,6 göterim azaldy we önümçiligi 150000 tonna azaldy.Çykyşyň peselmegi tizlenýär.Çiliniň milli mis komissiýasy mis önümçiliginiň peselmeginiň magdanyň hiliniň peselmegi we suw baýlyklarynyň ýetmezçiligi bilen baglanyşyklydygyny aýtdy.

Mis magdan önümçiliginiň bozulmagynyň ykdysady derňewi

Umuman aýdanyňda, misiň bahasy ýokary aralykda bolanda, mis känleriniň iş taşlaýyşlary we beýleki wakalar köpeler.Mis öndürijileri misiň bahasy birneme durnukly bolanda ýa-da elektrolitik mis artykmaç bolanda has arzan bahada bäsleşer.Şeýle-de bolsa, bazar adaty satyjy bazarynda bolanda, mis üpjünçiligi ýetmezçilik edýär we üpjünçilik gaty ýokarlanýar, bu mis öndürmek kuwwatynyň doly ulanylandygyny we marginal önümçilik kuwwatynyň täsir edip başlandygyny görkezýär. misiň bahasy.

Misiň global geljegi we ýer bazary, adaty ykdysady teoriýada kämil bäsdeşlik bazary baradaky esasy çaklama laýyk gelýän ajaýyp bäsdeşlik bazary hasaplanýar.Bazarda alyjylaryň we satyjylaryň köpüsi, önümiň birmeňzeşligi, çeşmeleriň likwidligi, maglumatlaryň dolylygy we beýleki aýratynlyklary bar.Mis üpjünçiligi ýetmezçilik edip, önümçilik we transport jemlenip başlanda, mis senagaty zynjyrynyň ýokarky akymynyň golaýynda monopoliýa we kärende gözlemek üçin amatly faktorlar ýüze çykýar.Misiň esasy ýurtlary bolan Peruda we Çilide ýerli kärdeşler arkalaşyklary we jemgyýetçilik toparlary öndürijilikli däl girdeji gazanmak üçin kärende gözlemek çäreleri arkaly monopoliýa ýagdaýyny güýçlendirmek üçin has köp höweslendirerler.

Monopoliýa öndürijisi öz bazaryndaky ýeke-täk satyjynyň ornuny saklap biler we beýleki kärhanalar bazara girip, onuň bilen bäsleşip bilmez.Mis magdan önümçiliginiň hem bu aýratynlygy bar.Mis gazyp almak pudagynda monopoliýa diňe ýokary kesgitlenen çykdajyda ýüze çykman, täze maýa goýujylaryň girmegini kynlaşdyrýar;Şeýle hem gözleg, tehniki-ykdysady esaslandyryş, zawod gurluşygy we mis magdanynyň öndürilmegi birnäçe ýyl dowam eder.Täze maýa goýujylar bar bolsa-da, orta we gysga möhletde mis magdanynyň üpjünçiligi täsir etmez.Tigirli sebäpler sebäpli ajaýyp bäsdeşlik bazary, tebigy monopoliýa (birnäçe üpjün ediji has täsirli) we çeşme monopoliýasy (esasy çeşmeler birnäçe kärhanalara we döwlete degişli) häsiýetli tapgyrlaýyn monopoliýanyň aýratynlyklaryny görkezýär.

Adaty ykdysady teoriýa monopoliýanyň esasan iki zyýan getirýändigini aýdýar.Birinjiden, isleg-isleg gatnaşyklarynyň kadaly abatlanmagyna täsir edýär.Kärende gözlemek we monopoliýanyň täsiri astynda önüm köplenç isleg we isleg balansy üçin zerur önümden pes bolýar we teklip bilen islegiň arasyndaky baglanyşyk uzak wagtlap ýoýulýar.Ikinjiden, ýeterlik täsirli maýa goýumlaryna getirýär.Monopoliýa kärhanalary ýa-da guramalary kärende gözlemek arkaly artykmaçlyklary alyp bilerler, bu netijeliligiň ýokarlanmagyna päsgelçilik döredýär we maýa goýumlaryny artdyrmak we önümçilik kuwwatyny giňeltmek höwesini gowşadýar.Perunyň Merkezi Banky, Peruda gazylyp alynýan maýa goýumlarynyň mukdarynyň jemgyýetçilik protestleriniň täsiri sebäpli azalandygyny habar berdi.Bu ýyl Peruda magdan goýumlarynyň mukdary takmynan 1% azaldy we 2023-nji ýylda 15% azalmagyna garaşylýar. Çilidäki ýagdaý Perudaky ýaly.Käbir magdançylyk kompaniýalary Çilide gazyp alýan maýa goýumlaryny togtatdy.

Kärende gözlemegiň maksady monopoliýa häsiýetini güýçlendirmek, bahalara täsir etmek we ondan girdeji almak.Has pes netijeliligi sebäpli hökmany suratda bäsdeş çäklendirmelerine duçar bolýar.Uzak wagtyň we global magdan bäsleşiginiň nukdaýnazaryndan bahalar, täze öndürijiler üçin ýokary bahalary höweslendirýän üpjünçilik we isleg balansyndan (ajaýyp bäsdeşlik şertinde) has ýokary çekilýär.Mis üpjünçiligi nukdaýnazaryndan adaty bir ýagdaý, hytaý mis magdançylary tarapyndan kapitalyň we önümçiligiň artmagydyr.Tutuş sikliň nukdaýnazaryndan dünýädäki mis üpjünçiligi landşaftynda uly üýtgeşiklik bolar.

Bahanyň dünýägaraýşy

Günorta Amerika ýurtlaryndaky jemgyýetlerde geçirilen protestler ýerli magdanlarda mis konsentrat önümçiliginiň azalmagyna gönüden-göni sebäp boldy.Maý aýynyň ahyryna Günorta Amerika ýurtlarynda mis magdanynyň öndürilişi 250000 tonnadan gowrak azaldy.Investmenteterlik däl maýa goýumlarynyň täsiri sebäpli orta we uzak möhletli önümçilik kuwwaty şoňa görä çäklendirildi.

Mis konsentratyny gaýtadan işlemek tölegi mis magdany bilen arassalanan misiň arasyndaky baha tapawudydyr.Mis konsentratyny gaýtadan işlemek tölegi aprel aýynyň ahyrynda iň ýokary 83,6 $ / t-den soňky 75.3 $ -a çenli aşaklady.Uzak möhletde mis konsentratlaryny gaýtadan işlemek tölegi geçen ýylyň 1-nji maýynda taryhy iň pes bahadan ýokarlandy.Mis magdanynyň önümçiligine täsir edýän wakalaryň köpelmegi bilen, mis konsentratyny gaýtadan işlemek tölegi, erişçiniň girdeji meýdanyny gysyp, 60 dollar / tonna ýa-da has pes derejesine gaýdyp geler.Mis magdanynyň we mis ýeriniň deňeşdirilende ýetmezçiligi misiň ýokary derejedäki wagtyny uzaldar (Şanhaý mis bahasy 70000 ýuandan / tonnadan gowrak).

Misiň bahasynyň geljekki tendensiýasyna sabyrsyzlyk bilen garaşýarys, global likwidligiň peselmegi we inflýasiýanyň hakyky ýagdaýy misiň bahasynyň tapgyrlaýyn esasy faktorlary bolup durýar.Iýun aýynda ABŞ-nyň inflýasiýa maglumatlary ýene-de ýokarlanandan soň, bazar Federal ätiýaçlyk ulgamynyň dowamly inflýasiýa baradaky beýanyna garaşdy.Federal ätiýaçlyk bankynyň “gümürtik” garaýşy misiň bahasyna wagtal-wagtal basyş edip biler, ýöne degişlilikde ABŞ-nyň aktiwleriniň çalt pese gaçmagy ABŞ-nyň pul syýasatynyň kadalaşmagyny hem çäklendirýär.